Ze stonden samen bij de mooie rieten mand. Hun handen op de rand, in stilte en onafgebroken naar haar kijkend
Of ik foto’s van dit veel te vroege afscheid wilde maken
Foto’s vooral bedoeld voor beide kinderen, zodat zij voor altijd blijvende herinneringen aan deze dag van afscheid zullen hebben. Foto’s waar ze troost uit kunnen putten en waarop ze zien dat er naast al het verdriet, ook heel veel moois gebeurde én dat er zoveel lieve en betrokken aandacht was. Liefdevolle en oprechte aandacht voor mama, maar ook voor hun tweetjes.
Ik vertelde hun dat ik graag een foto zou willen maken terwijl ze zo in gedachten samen bij mama stonden. Of dit mocht.
Ze stemden in en ik begon voorzichtig wat eerste beelden te maken. Vervolgens vroeg ik of ze misschien ook mama’s hand wilden aanraken. Ik houd van verbondenheid in een foto en handen zijn voor mij daar een onderdeel van. Handen hebben naast al het praktische ook zo verschríkkelijk veel tederheid en liefde gegeven. Een koud washandje op een koortsig voorhoofdje gelegd, eindeloze ‘broodjes met lekkers’ gesmeerd, mooi versierde verjaardagstaarten gebakken en met beide handen een kindersnoetje liefdevol omvat om vervolgens een zoen op een zachte wang te drukken.
Het meisje wist niet of ze dat wel wilde: mama aanraken, want ze was zo geel
Zo’n ándere kleur dan de kleur van haar eigen hand. Ik legde uit dat dit inderdaad zo was, maar dat dit komt omdat wanneer je hart niet meer klopt er ook geen bloed meer door je lichaam stroomt, waardoor de roze kleur min of meer verdwijnt. Op mijn toelichting volgde de vraag: ‘maar ís mama’s hart er dan nog wel, als die nu niets meer doet?’ ‘Jazeker’ antwoordde ik ‘die is er zeker weten nog en ik heb al van jullie tante begrepen dat mama zóveel van jullie hield dat ze jullie tweetjes voor altijd in haar hart zal bewaren’.
Voorzichtig ging er een hand naar die van mama
‘Ze is ook erg koud’. ‘Dat klopt en dat komt ook omdat mama’s bloed nu niet meer stroomt’. Ik keek het jongere broertje aan en vroeg of hij misschien zijn hand ook op die van mama wilde leggen. Liever niet, véél liever niet… ‘Durf je dan misschien je hand bovenop die van je zus te leggen? Dat houden jullie samen mama toch nog even vast’. Na enig aandringen van grote zus, dat háár hand gewoon warm was, kwam er nóg een handje bovenop te liggen en kon ik een van mijn meest waardevolle foto’s maken.
Later kwamen daar heel veel andere en hopelijk ook dierbare beelden bij.
Foto’s van een gekregen knuffeltje die de rest van de dag niet meer losgelaten werd. Veertjes in allerlei soorten en maten bij mama in de kist gelegd, omdat ze daar zo van hield.
En nog iets later veertjes die dwarrelend een weg zochten in het graf om toch nog een beetje warmte en liefde achter te laten…
